व्यक्तिगत प्रयोगमा आउने चीजबीज र सरसामानहरूमा दान (जकात) अनिवार्य छैन, जस्तै– घर चाहे जतिसुकै महँगो होस्, गाडी चाहे जतिसुकै विलासी होस्। त्यस्तै लुगाफाटा र खानपिनमा पनि अनिवार्य छैन।
अल्लाहले व्यक्तिगत प्रयोगमा नआउने तथा व्यवसाय र वृद्धिको उद्देश्यले राखिएका मालसामानहरूमा मात्र दान अनिवार्य गर्नुभएको छ। ती यस प्रकार रहेका छन्–
१सुन र चाँदी (लुगामा र गहनाको रुपमा प्रयोग नगरिएका) - सुन र चाँदी जबसम्म इस्लामले तोकेको निसाब (परिमाण) बराबर हुँदैन र त्यसमाथि चन्द्रमाको हिसाबले एक वर्ष (३५४ दिन) बित्दैन, तबसम्म त्यसमा जकात अनिवार्य छैन । सुन र चाँदीको निसाब (परिमाण)— सुन ८५ ग्राम तथा चाँदी ५९५ ग्राम भएमा । यदि कुनै मुस्लिमसँग उल्लेखित मात्रामा सुन वा चाँदी छ र एक वर्ष (३५४ दिन) बितिसकेको छ भने २.५% को दरले जकात निकाल्नु पर्छ । |
२धन-सम्पत्ति र नगदी जिन्सी चाहे त्यो घरमा होस् वा बैंकमा- यसको जकात निकाल्ने तरिका - यसलाई सुनको हिसाबले निकाल्नु पर्दछ, यदि सुनको मात्रा ८५ ग्राम वा त्यो भन्दा बढी रकम छ र चन्द्रमाको हिसाबले एक वर्ष बितिसकेको छ भने २,५% को दरले आफूसँग भएको सम्पूर्ण धन-सम्पत्तिबाट दान निकाल्नु पर्छ । उदाहरण- सुनको मूल्य घटबढ् भइरहन्छ, त्यसैले जकात अनिवार्य भएको बेला यदि एक ग्राम सुनको मूल्य २५ डलर छ भने जकातको निसाब (परिमाण) यस प्रकार हुनेछ- २५ × ८५ = २,१२५ डलर धन-सम्पत्ति तथा नगदी जिन्सी को निसाब (परिमाण) ठहर्छ । |
३व्यवसायिक वस्तुहरू- व्यवसाय र बेच्नका लागि राखिएका वस्तुहरू, जस्तै– घर, जग्गा, जमीन, पसल, खाने चीजबीज इत्यादि । यसको जकात निकाल्ने तरिका - एक वर्ष विति सकेपछि सम्पूर्ण व्यवसायिक सामग्रीहरूलाई चालु वर्षको दरले मूल्यांकन गर्नुपर्दछ । यदि ८५ ग्राम सुन बराबर वा त्यो भन्दा बढी रकम छ भने २,५% को दरले आफूसँग भएको सम्पूर्ण सम्पत्तिबाट दान निकाल्नु पर्छ । |
४भूमिबाट उत्पादित अन्न तथा फलफूलहरू– अल्लाहले भन्नुभएको छ– “हे आस्थावानहरू हो ! तिमीहरूले आर्जन गरेका र हामीले तिमीहरूका निम्ति भूमिबाट उत्पादित गरेका वस्तुहरूमध्ये उत्तम वस्तुहरू खर्च गर ।” (कुरआन : २ / २६७) भूमिबाट उत्पादित केही पैदावारहरू एउटा सीमित मात्रामा उब्जेको छ भने त्यसमा जकात छ, सबैमा छैन । त्यसैगरी वर्षाको पानीले वा सिँचाईद्वारा उत्पादित भएको वस्तुहरूमा मानिसहरूको अवस्था अनुसार जकात निकाल्दा परिमाणमा फरक गरिएको छ । |
5पशु धन, जस्तै- बाहिर चर्ने भेडा, बाख्रा, गाई र ऊँट । यदि मालिकले त्यसको चाराको व्यवस्था गर्नु पर्दैन भने त्यसमा खास संख्यामा जकात निकाल्नु पर्छ । यदि वर्षभरी वा वर्षका अधिकांश भागमा दाना र चारा मालिकले नै किनेर खुवाउनु पर्छ भने त्यसमा जकात अनिवार्य छैन । यसको परिमाण र तरिकाको विस्तृत जानकारीको लागि इस्लामी शास्त्र अध्ययन गर्न र धर्मगुरुहरूसित सम्पर्क गर्न अनुरोध गरिन्छ । |
