श्रीमान-श्रीमतीका हक अधिकारहरू

१

निर्वाह-खर्च र बस्ने घर-

श्रीमानले श्रीमती र सन्तानका सम्पूर्ण निर्वाह-खर्च, प्रचलित तरिका अनुसार दिनु अनिवार्य छ।

२

सुखमय दाम्पत्य जीवन-

असल चरित्र, माया, नम्रता र श्रीमतीको मर्म बुझ्ने र भूलचूकलाई माफी दिने एउटा आदर्श पति हुनुपर्छ । अल्लाहले पुरुषहरूलाई सम्बोधन गर्दै भन्नुभएको छ– “उनीहरूसँग राम्रो तरिकाले जीवन निर्वाह गर । तिमी जसलाई घृणा गर्छौं, त्यसैमा अल्लाहले तिम्रो प्रशस्त फाइदा राखेको हुन सक्छ ।” (कुरआन : ४/१९)

रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम) ले भन्नुभएको छ– “तिमीहरूमध्ये पूर्ण आस्थावान त्यो हो, जसको आचरण सबैभन्दा राम्रो छ र तिमीहरूमध्ये उत्कृष्ट व्यक्ति त्यो हो जो आफ्नो घरपरिवारको लागि चरित्रवान छ ।” (तिर्मिजी : ११६२)

रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम) ले भन्नुभएको छ– “तिमीहरूमध्ये पूर्ण आस्थावान त्यो हो, जसको आचरण सबैभन्दा राम्रो छ र आफ्नो घरपरिवारको लागि विनम्र छ ।” (तिर्मिजी : २६१२, अहमद : २४६७७)

रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम) ले भन्नुभएको छ– “तिमीहरूमध्ये सबैभन्दा राम्रो त्यो हो, जो आफ्नो घरपरिवारसँग भद्र व्यवहार गर्दछ र म पनि आफ्नो घरपरिवारसित भद्र व्यवहार गर्दछु ।” (तिर्मिजी : ३८९५)

रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम) सित श्रीमतीको हक अधिकारको बारेमा सोधिदा उहाँले जवाफ दिनुभयो– “तिमी जे खान्छौं, त्यही खान देऊ, तिमी जे लगाउँछौं, त्यस्तै लगाउन देऊ, गाली कहिल्यै नगर, अनुहारमा कहिल्यै नपिट र गल्ती गर्छिन् भने बिना बोलचाल घरमै बेवास्ता गर।” (अबु- दाऊद : २१४२)

३

शिष्टाचार तथा सहनशीलता-

पुरुष र महिलाको स्वभाव र आचरणमा भिन्नता भएको कारणले त्यसको ख्याल राख्नु आवश्यक छ । श्रीमतीको कुनै एउटा गलत स्वभावलाई मनमा राखेर आफूलाई कमजोर पार्नु हुँदैन, बरु जीवनको सम्पूर्ण पक्षलाई सकारात्मक दृष्टिले हेर्नु पर्छ र सानोतिनो गल्तीलाई माफ गर्नुपर्छ । अल्लाहले भन्नुभएको छ– “तिमीहरू बीच एक अर्कामाथि जुन श्रेष्ठता प्रदान गरिएको छ, त्यसलाई नबिर्स ।” (कुरआन : २/२३७)

रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम) ले भन्नुभएको छ– “आस्थावान पुरुषले आस्थावान महिलालाई कदापि घृणा गर्दैन, किनभने उसको एउटा स्वभाव मन परेन भने अर्को स्वभावले प्रसन्न पार्छ ।” (मुस्लिम : १४६९)

महिलाको स्वभाव पुरुषको स्वभाव भन्दा फरक हुन्छ। त्यसैले रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम) ले तिनीहरूसँग भद्र व्यवहार गर्ने, उनीहरूको गल्तीलाई माफी दिने र धैर्य गर्ने आदेश दिनुभएको छ। सानोतिनो विवादलाई झगडामा परिणत गर्नु र छोडपत्र गर्नु कदापि हुँदैन।

रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम) ले भन्नुभएको छ– “महिलाहरूलाई सत्कर्मको उपदेश देऊ, उनीहरूलाई बाङ्गो करङबाट सृष्टि गरिएका छन्, जुन कहिल्यै पनि सीधा हुन सक्दैन। त्यसैले तिनीहरूबाट फाइदा प्राप्त गर। यदि सीधा गर्न खोज्छौ भने भाँचिन्छ। भाँचिनुको तात्पर्य- तलाक (पारपाचुके) हो।” (बुखारी : १९१०, मुस्लिम : ७६०)

४

रात बिताउनु–

श्रीमानले श्रीमतीसँग रात बिताउनु पर्छ। चार दिनमा एक दिन श्रीमतीको लागि समर्पण गर्नुपर्दछ। यदि बहु विवाहित पुरुष हो भने तिनीहरू बीच न्याय गर्नुपर्छ।

५

श्रीमतीको रक्षा गर्नु—

श्रीमानले श्रीमतीको इज्जत र मर्यादालाई ज्यान गुमाएर भए पनि सुरक्षा गर्नुपर्छ। रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम) ले भन्नुभएको छ– “परिवारको रक्षा गर्ने क्रममा कसैको मृत्यु भए भने त्यो शहीद हो।” (तिर्मिजी : १४२१, अबु-दाऊद : ४७७२)

६

पति-पत्नी बीचको सम्बन्धलाई भन्डाफोर नगर्नु-

पति-पत्नी बीच कायम भएको सम्बन्ध र माया पिरतीलाई मानिसहरूमा फैलाउनु वा भन्डाफोर गर्नु हुँदैन । रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम) ले भन्नुभएको छ– “कयामतको दिन सबैभन्दा बढी घृणित व्यक्ति त्यो हुनेछ, जो श्रीमतीसँग रात बिताउँछ र दिनमा उसको गोपनीयतालाई सर्वसाधारणमाझ प्रस्तुत गर्दछ ।” (मुस्लिम : १४३७)

७

महिलामाथि अन्याय र अत्याचार नगर्नु-

इस्लामले पारिवारिक समस्यालाई समाधान गर्ने केही सिद्धान्तहरू दिएको छ, जस्तै-

८

शिक्षा र उपदेश दिनु–

श्रीमानले श्रीमतीलाई सत्कर्मको उपदेश र नराम्रो कामबाट रोक्नु पर्छ । स्वर्ग जाने र नरकको आगोबाट बच्ने प्रेरणा दिनु पर्छ । त्यसैगरी श्रीमतीले पनि आफ्नो श्रीमानलाई बेलाबखत सत्कर्मतिर डोर्याउनु र अवैध कार्यबाट टाढा राख्नु पर्छ । दुवैले आफ्नो सन्तानलाई गतिलो र असल संस्कार दिनु पर्दछ । अल्लाहले भन्नुभएको छ– “हे आस्थावानहरू हो ! आफू अनि आफ्ना घरपरिवारलाई नरकको आगोबाट बचाऊ ।” (कुरआन : ६६ / ६) पुरुष आफ्नो घरको अभिभावक हो र ऊसित उसको जिम्मेवारीबारे सोधिनेछ।” (बुखारी : २४१६, मुस्लिम : १८२९)

९

श्रीमतीका शर्तहरूलाई पूरा गर्नु-

यदि श्रीमतीले बिहेको बन्धनमा बाँधिने बेला कुनै वैध शर्त, जस्तै– विशेष घर वा निर्वाह खर्चको शर्त राखेकी छ भने श्रीमानले त्यसलाई अनिवार्य रुपमा पूरा गर्नुपर्छ, किनभने वैवाहिक सम्बन्ध सबैभन्दा ठूलो सन्धि र बाचा बन्धन हो । रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि व सल्लम) ले भन्नुभएको छ– “शर्तहरूमध्ये सबैभन्दा महत्वपूर्ण शर्त वैवाहिक शर्त हो, जसले श्रीमतीसँगको सम्भोग वैध भएको छ ।” (बुखारी : ४८५६, मुस्लिम : १४१८)

करार अनुसार श्रीमानले श्रीमतीका सम्पूर्ण शर्तहरू पूरा गर्नु अनिवार्य छ।