Moralność w islamie charakteryzuje się wyjątkowymi cechami odróżniającymi go od innych religii. Oto niektóre z nich:
1. Moralność nie ogranicza się do szczególnego rodzaju ludzi.
Wszechmogący Allah stworzył ludzi o różnej fizjonomii i kolorze skóry i mówiących w różnych językach. Wszyscy oni są równi w Jego oczach. Nikt nie jest lepszy od drugiego, chyba że w wierze, bogobojności i prawości, zgodnie ze słowami Koranu: „O ludzie! Oto stworzyliśmy was z mężczyzny i kobiety i uczyniliśmy was ludami i plemionami, abyście się wzajemnie znali. Zaprawdę, najbardziej szlachetny spośród was w obliczu Boga to najbardziej bogobojny spośród was!” (Al Hudżurāt, 49:13).
Dobre maniery charakteryzują relacje muzułmanina ze wszystkimi innymi ludźmi, bez rozróżniania pomiędzy bogatym a biednym, szlachcicem a chłopem, czarnym a białym czy Arabem a nie-Arabem.
Traktowanie niemuzułmanów
Allah ﷻ nakazuje nam traktować dobrze każdego bez wyjątku, gdyż sprawiedliwość, dobroć i miłosierdzie to cechy, które muzułmanin wykazuje w swych słowach i czynach zarówno w relacjach z muzułmanami, jak i z niemuzułmanami. Dobre maniery to jeden ze sposobów nawoływania do religii islamu.
Allah ﷻ mówi: „Bóg nie zabrania wam, abyście byli dobrzy i sprawiedliwi względem tych, którzy was nie zwalczali z powodu religii ani nie wypędzali was z waszych domostw. Zaprawdę, Bóg miłuje ludzi sprawiedliwych” (Al Mumtaḥina, 60:8).
Allah zabrania nam jedynie brania sobie niewiernych (którzy zwalczają nas z powodu religii) za przyjaciół oraz kochania niewiary i szirku: „Bóg zabrania wam tylko, abyście sobie brali za przyjaciół tych, którzy was zwalczali z powodu religii i którzy was wypędzali z waszych domostw, i którzy pomagali przy wypędzaniu was. Ci, którzy ich biorą za przyjaciół, są ludźmi niesprawiedliwymi” (Al Mumtaḥina, 60:9).
Muzułmanin zawsze przestrzega zasad moralnych w relacjach z innymi ludźmi, niezależnie od ich narodowości czy religii.
2. Moralność nie ogranicza się tylko do ludzi.
Dobre traktowanie zwierząt
Prorok r wspomniał kiedyś o kobiecie, która zasłużyła sobie na karę w Ogniu Piekielnym z powodu kota, którego uwięziła i pozwoliła mu zdechnąć z głodu, a także o człowieku, któremu wybaczone zostały grzechy, ponieważ napoił spragnionego psa. Prorok r powiedział: „Pewna kobieta poszła do Ognia z powodu kota, którego przywiązała, ani nie dając mu jedzenia, ani nie puszczając go wolno, by jadł gadzinę z ziemi” (Ṣaḥῑḥ Al Buchārῑ: 3140; Ṣaḥῑḥ Muslim: 2619).
Powiedział także: „Kiedy pewien mężczyzna szedł drogą, poczuł się bardzo spragniony i znalazł studnię. Nachylił się nad nią, napił się i odszedł. Wtedy zobaczył psa dyszącego i liżącego błoto z powodu ogromnego pragnienia. Mężczyzna powiedział: ‘Ten pies usycha z pragnienia tak samo, jak ja’. Następnie pochylił się ponownie nad studnią, napełnił swojego buta wodą, po czym podał psu, żeby się napił. W podzięce Allah wybaczył mu [jego grzechy]”. Ludzie spytali: „Wysłanniku Allaha! Czy jest dla nas nagroda za pomaganie zwierzętom?” On odpowiedział: „Jest nagroda za pomaganie każdej istocie żyjącej” (Ṣaḥῑḥ Al Buchārῑ: 5663; Ṣaḥῑḥ Muslim: 2244).
Ochrona środowiska
Islam poucza nas, byśmy zagospodarowywali ziemię poprzez pracę, rozwój i produkcję oraz budowanie cywilizacji dla ogólnego dobra ludzkości. Jednocześnie nawołuje, by chronić zasoby naturalne oraz powstrzymywać innych przed ich marnowaniem i niszczeniem, aby nie zaszkodzić ani ludziom, ani zwierzętom czy roślinności Islam zabrania szkodliwych działań, sam Allah nie lubi zepsucia, bez względu na to, czego ono dotyczy. Koran głosi: „A Bóg nie lubi zepsucia”
Islam przywiązuje do tego tak wielką wagę, że poucza swych wyznawców, by czynili dobro i polepszali ziemię, nawet w trudnych chwilach. Prorok r powiedział kiedyś: „Jeśli nadejdzie koniec świata podczas gdy mężczyzna trzyma w ręce sadzonkę, niech ją zasadzi przed końcem świata jeśli może” (Musnad Aḥmad: 12981).
Islam wzywa swych wyznawców do ochrony środowiska.
3. Moralność we wszystkich dziedzinach życia.
Rodzina
Islam kładzie nacisk na wagę dobrych manier u wszystkich członków rodziny, jak powiedział Prorok r : „Najlepsi z was to ci, którzy są najlepsi dla swoich żon, a ja jestem najlepszy z was dla swoich żon” (Sunan At Tirmidῑ: 3895).
- Pomimo bycia najlepszym z ludzi, Prorok Muḥammad r dzielił obowiązki domowe ze swymi żonami i pomagał im w różnych małych i dużych zadaniach, zgodnie ze słowami jednej z jego żon, ‘Ā’iszy ~ : „Zwykł pomagać swoim żonom w pracach domowych” (Ṣaḥῑḥ Al Buchārῑ: 5048).
- Zwykł również żartować ze swoją rodziną. ‘Ā’isza ~ powiedziała: „Towarzyszyłam Prorokowi r podczas pewnej podróży, kiedy byłam młoda i szczupła i niewiele ważyłam. Prorok r poprosił ludzi ‘jedźcie naprzód’ i oni pojechali. Wtedy odwrócił się do mnie i powiedział: ‘Chodź, ścigajmy się’. Ścigałam się z nim i wygrałam. Wówczas tego nie skomentował. Jednak później, gdy przytyłam i zapomniałam o tym wydarzeniu, znów towarzyszyłam mu podczas innej podróży. Prorok r powiedział ludziom ‘jedźcie naprzód’ i oni pojechali. Powiedział: ‘Chodź, ścigajmy się’. Ścigałam się z nim, ale on wygrał. Prorok r zaśmiał się i powiedział: ‘To za tamten raz’” (Musnad Aḥmad: 26277).
Handel
Niekiedy miłość do pieniędzy może zawładnąć człowiekiem i skłonić go do robienia rzeczy zabronionych. Dlatego islam podkreśla konieczność zwalczania tej pokusy, kładąc duży nacisk na zasady moralne. Oto przykłady:
- Ostrzega sprzedawców dopuszczających się oszustwa przed srogą karą w Dniu Sądu. Allah ﷻ mówi: „Biada oszustom! Tym, którzy kiedy otrzymują, domagają się od ludzi pełnej miary, a kiedy mierzą lub ważą dla nich, to poczyniają się do ich straty” (Al Muṭaffifῑn, 83:1-3).
- Namawia do uprzejmości i wyrozumiałości podczas handlu. Prorok r powiedział: „Niech Allah zmiłuje się nad człowiekiem, który jest wyrozumiały kiedy kupuje, kiedy sprzedaje i kiedy żąda swej należności” (Ṣaḥῑḥ Al Buchārῑ: 1970).
Przemysł
Islam radzi pracownikom, by przestrzegali wielu standardów i zasad moralnych między innymi:
- By wykonywali swą pracę wydajnie i dokładnie. Prorok r powiedział: „Allah kocha, gdy ktoś dobrze wykonuje swą pracę, więc niech wykonuje ją dokładnie” (Musnad Abu Ja’lā: 4386;Al-Bajhaqῑ – Szu’ab Al Īmān: 4312).
- By szanowali swoje obowiązki. Prorok r powiedział: „Są trzy znaki hipokryty: kiedy mówi – kłamie; kiedy obiecuje – łamie obietnicę i zawodzi pokładane w nim zaufanie” (SaḥῑḥAl Buchārῑ: 33).
4. Moralność w każdych warunkach.
Nie ma żadnych wyjątków jeśli chodzi o moralność w islamie. Muzułmanin musi przestrzegać nakazów islamskiego prawa i zachowywać zasady moralne nawet podczas wojny i w innych trudnych sytuacjach, gdyż cel nie uświęca środków i nie jest usprawiedliwieniem dla błędów.
To z tego powodu islam ustanowił zasady regulujące postępowanie muzułmanów nawet w czasie wojny, aby nie kierowali się własnym instynktem i uczuciem gniewu i nietolerancji ani nie chcieli zaspakajać pragnień wynikających z nienawiści, srogości i egoizmu.
Zasady moralne podczas wojny
1. Islam nakazuje sprawiedliwość wobec wrogów oraz zabrania znęcania się nad nimi.
Allah ﷻ mówi: „I niech nienawiść do jakiegokolwiek ludu nie skłania was do grzechu, abyście nie popełnili niesprawiedliwości. Bądźcie sprawiedliwi! To jest najbliższe bogobojności” (Al Mā’ida, 5:8). To znaczy: nie pozwólcie, by wasza nienawiść do nich sprawiła, że przekroczycie granice i będziecie niesprawiedliwi. Zachowujcie sprawiedliwość w słowach i czynach.
2. Zakaz zdrady wobec wroga.
Zdrada w islamie jest zabroniona, nawet wobec wroga, zgodnie z przekazem Koranu: „Zaprawdę, Bóg nie kocha zdrajców!” (Al Anfāl, 8:58).
3. Zakaz okaleczania zwłok.
Zabrania się okaleczania ciał zabitych, gdyż Prorok r powiedział: „Nie okaleczajcie” (ṢaḥῑḥMuslim: 1731).
4. Zakazuje zabijania cywilów nie biorących udziału w walce, niszczenia ziemi i środowiska.
Abu Bakr Aṣ Ṣiddῑq t ‒ pierwszy prawowierny kalif i najlepszy z Towarzyszy Proroka ‒ powiedział do dowódcy muzułmańskiej armii, Usāmy ibn Zajda t , gdy wysyłał go do Syrii: „Nie zabijajcie dzieci, starców ani kobiet. Nie niszczcie palm, nie palcie ich i nie ścinajcie żadnych drzew owocowych. Nie zarzynajcie owiec, krów, ani wielbłądów, chyba że do zjedzenia. Możecie spotkać ludzi, którzy poświęcili swe życie służbie klasztornej; pozostawcie ich, niech wypełnią cel, któremu poświęcili swoje życie. (Tārῑch Ibn ‘Asākir, tom 2, str. 50).
